Foute keuze

Ik ben opgegroeid met twee ouders die allebei de Tweede Wereldoorlog bewust hebben meegemaakt. Met een vader die – na een Kampperiode in Indië en deelname aan de politionele acties – een ernstig oorlogstrauma heeft opgelopen en een moeder die in Deventer twee keer haar huis ‘uitgebombardeerd’ is.

Waar de Duitsers in mijn jonge jeugd met argwaan worden bekeken; langzamerhand wordt ons buurland een gewone buur. Je kan er zelfs op vakantie.

Anders is het voor Japan; de ‘Jap’ was een scheldwoord en er komt niets van Japanse makelij ons huis binnen (en ik kan u verzekeren, dat is een hele toer in ons elektronische tijdperk). Mijn vader zit met zijn rug naar de televisie als de Japanse keizer ons land bezoekt en wat hij zegt is niet voor herhaling vatbaar. Hij leeft niet meer, maar tot op de dag van vandaag zal ook mijn moeder geen Japanse producten kopen.

Via de Stichting Partners (en Kinderen) van Oorlogsgetroffenen (SPO) waar mijn moeder actief lid is, is de oorlog vaak nog heel dichtbij.

Ik ben – ondanks zijn trauma – opgegroeid met de liefste vader van de wereld. (Al weet ik nu dat ook bij hem in mijn jeugd de ervaringen heel dicht aan de oppervlakte lagen, ik heb het als kind alleen niet ervaren.) Dat dat vaak heel anders is geweest heb ik op 21 april nog ervaren tijdens een bijeenkomst van ‘tweedegeneratie’ slachtoffers. (Ik was op de landelijke SPO-dag; niet omdat ik mij slachtoffer voel, maar omdat mijn moeder het fijn vindt als ik meega.) De verhalen van fysiek en verbaal geweld in de opvoeding door ouders met een trauma zijn schrijnend, maar voor mij  (gelukkig) niet herkenbaar. De belangrijkste ‘boodschap’ van mijn vader in mijn opvoeding is altijd geweest: ‘Het maakt niet uit waar je vandaan komt, welke kleur je hebt, welk geloof of van welk ras je bent: je bent allemaal even belangrijk en goed.’ Dat zijn gedrag als het om Japanners gaat, volstrekt in tegenstelling is met wat hij mij leert, heb ik pas later ingezien (en begrepen).

Herdenken op 4 mei en 15 augustus is mij met de paplepel ingegoten. Ik ben vaak te vinden op het Grote Kerkhof op 4 mei en bij het beeld van de Wachtende Moeder op 15 augustus als het einde van de oorlog in Nederlands Indië wordt herdacht.

Ik heb op mijn beurt mijn kinderen geleerd dat we op 4 mei alle oorlogsslachtoffers herdenken. Dat we ons heel goed moeten realiseren dat het een groot goed is dat we in ons veilige landje al bijna 70 jaar zonder oorlog leven. Dat dat voor lang niet iedereen op de wereld weggelegd. Dat Nederlandse militairen nog steeds op vredesmissie gaan om te proberen dat ook in andere landen te realiseren en dat daarbij nog steeds slachtoffers vallen.

Voor sommige mensen is het herdenken van alle slachtoffers van oorlogen een brug te ver. Zíj zijn de slachtoffers en hebben geen ruimte in hart en hoofd voor de ander. Die ander die aan de ‘andere’ kant stond in de oorlog. Of omdat hij (of zij) toevallig ergens anders is geboren, of omdat diegene een andere keuze heeft gemaakt.  Een keuze, vaak gemaakt onder omstandigheden die wij ons niet kunnen voorstellen. Een keuze voor de SS of de NSB. Maar ook de keuze – van de toenmalige regering - om politionele acties te voeren in Nederlands-Indië waar – uit naam de Koningin – oorlogsmisdaden zijn begaan door onze eigen militairen.

Het is herdenkingstijd. Elk jaar vraagt het Comité 4 en 5 mei dan aan jonge mensen een gedicht te schrijven over herdenken, oorlog of vrijheid. De 15-jarige Auke schrijft het prachtige gedicht ‘Foute Keuze’. Het Comité wil het de jongen laten voorlezen tijdens de herdenking op De Dam. Maar het Auschwitz Comité en het CIDI geven aan de herdenking te boycotten als het gedicht wordt voorgelezen. Zij zijn duidelijk nog niet toe aan het herdenken van álle oorlogsslachtoffers en geven zo volgens mij een verkeerd voorbeeld naar jonge mensen die de oorlog niet hebben meegemaakt, maar laten zien dat ze heel goed begrijpen hoe moeilijk die tijd is geweest en dat ze blij zijn in vrijheid te kunnen leven.

Het Comité 4 en 5 mei besluit het gedicht niet te laten voorlezen. En dát is nou volgens mij een foute keuze…

Foute Keuze

Mijn naam is Auke Siebe Dirk
Ik ben vernoemd naar mijn oudoom Dirk Siebe
Een jongen die een verkeerde keuze heeft gemaakt

Koos voor een verkeerd leger
Met verkeerde idealen
Vluchtte voor de armoede
Hoopte op een beter leven

Geen weg meer terug
Als een keuze is gemaakt
Alleen een weg vooruit
Die hij niet ontlopen kan

Vechtend tegen Russen
Angst om zelf dood te gaan
Denkend aan thuis
Waar Dirk z’n toekomst nog beginnen moet

Zijn moeder is verscheurd door de oorlog
Mama van elf kinderen, waarvan vier in het verzet zitten
En een vechtend aan het oostfront
Alle elf had ze even lief
Dirk Siebe kwam nooit meer thuis

Mijn naam is Auke Siebe Dirk
Ik ben vernoemd naar Dirk Siebe
Omdat ook Dirk Siebe niet vergeten mag worden.

Auke (15)