Sedoomvedown

Mongooltje, Mongool. Jaren lang werd dit woord gebruikt om mensen met het Syndroom van Down aan te duiden. De ontdekker van het syndroom: Dr. John Langdon Haydon Down stelde vast dat mensen met het Syndroom van Down uiterlijke overeenkomsten vertoonden met de bewoners van Mongolië. de scheefstaande ogen, het vaak platte achterhoofd, je ziet ze terug bij de enige echte Mongolen van deze wereld: de bewoners van het land Mongolië.
Toen Merette geboren werd – 23 jaar geleden – werd het woord mongooltje nog vaak gebruikt om haar syndroom aan te duiden. Dat was niet vervelend bedoeld en dat heb ik ook nooit zo ervaren. Zelf heb ik het woord nooit gebruikt. Merette heeft het Syndroom van Down. Een syndroom dat inhoudt dat ze bepaalde uiterlijke kenmerken, 47 chromosomen en een verstandelijke beperking heeft. Ze lijdt er niet aan, ze heeft het. Ze is niet haar syndroom, ze heeft een syndroom.
Dat is soms moeilijk genoeg. Voor ons, maar ook voor haar. Want ze kent het woord Mongool maar al te goed, met als het woord Syndroom van Down. Ze herkent het ook als ze andere mensen tegenkomt met DS. ‘Die is gehandicapt’, constateert ze dan. ‘Wat heeft-ie dan?’ vraag ik meestal. ‘Weetniet’ zegt ze schouderophalend. ‘Jawel Merette, dat weet je best!’ ‘Sedoomvedown’, mompelt ze dan, want ergens ervaart ze het toch als iets wat niet helemaal goed is. ‘Ja Merette, en dat heb jij ook’, zeg ik dan. ‘En dat geeft helemaal niks, want je bent lekker mijn Merette. En wij vinden dat helemaal niet erg, dat hoort gewoon bij jou.’
Zelf zal ze het woord Mongool overigens nooit gebruiken. Niet omdat wij haar dat geleerd hebben, ze doet het gewoon niet.

Mongool wordt gebruikt als scheldwoord, vaak met het woord achterlijk er nog even fijntjes voor gezet. Voor mij valt het als scheldwoord in dezelfde categorie als ‘vuile hoer’ (omdat je toevallig een vrouw bent) of ‘kankerlijer’ (als je iets doet wat een ander niet aanstaat). Ik heb lieve vriendinnen verloren aan kanker en wordt laaiend als ik het woord hoor. Mijn kinderen hebben deze woorden in elk geval nooit gebruikt en als ik het hoor zal ik kinderen (en volwassenen) er altijd op aanspreken. Dat geldt wat mij betreft ook voor het woord Mongool.
Natuurlijk weet ik dat het niet persoonlijk is bedoeld. Dat het wordt gezegd door mensen die Merette (of een ander Downtje) niet kennen (want dan laat je het wel uit je hoofd). Ik weet dat schelden gebeurt uit onmacht en uit woede en meestal door mensen die niet beter weten.
Maar het doet wel pijn. Nog steeds. Zoals René zegt: ‘het snijdt door je ziel’. (En hij hoort het nogal eens op het schoolplein…)
Altijd als ik het hoor (of lees) denk ik aan mijn prachtige, sociale dochter. Aan alle moeite die we hebben gedaan om van haar een leuke volwassene te maken, die lekker in haar vel zit en – op haar manier – een waardevolle bijdrage levert aan onze hectische maatschappij. Door wie ze is, door wat ze doet. Door haar levensvreugde (want als er iemand geniet van het leven is het Merette wel).

Die vanmorgen ziet dat er aardappelen klaar staan om geschild te worden (maar de juiste pan zat nog in de vaatwasser) en meteen roept ‘ik schil aardappelen voor jou!’ En die twee minuten later druk in de weer is met de dunschiller: tong uit haar mond van inspanning ‘want dan hoeft mama dat straks niet meer te doen’.
Vanmorgen lees ik het woord op Hyves. Achteloos gebruikt door iemand die boos is vanwege een gestolen fiets. Iemand die goed is in taal en van wie je beter zou verwachten dan dergelijk taalgebruik te bezigen op internet en twitter.
En hoe ik ook probeer me ervoor af te sluiten: het doet pijn. Het snijdt door mijn ziel. Dat gaat nooit meer over….